احتمالا در هنگام سفر خود يا دوستانتان در فرودگاه متوجه شده‌ايد كه همه مسافران بايد تمام كيف‌ها و چمدان‌ها را بر روي نوار نقاله‌اي بگذارند تا از داخل دستگاهي عبور كند. در كنار اين دستگاه يك شخص اپراتور در حال تماشاي دقيق مانيتور است و تصاوير چمدان و كيف‌ها را بررسي مي‌كند و در صورت مشاهده مورد مشكوك از مسافر مي‌خواهد تا چمدان خود را جهت بازرسي باز كند. به اين ابزار كاربردي و امنيتي دستگاه ايكس ري يا اسكنر اشعه ايكس گفته مي‌شود، كه يكي از نمونه‌هاي دستگاه‌هاي امنيتي به شمار مي‌آيد. اين دستگاه به تونل تصوير برداري نيز معروف است و به منظور بررسي وسايل افراد در برخي مكان‌هاي عمومي مثل فرودگاه و يا سازمان‌ها و ادارات خاص استفاده مي‌شود.
همه ما در طول زندگي خود با دستگاه كنترل بازرسي ايكس ري مواجه شده‌ايم، گرچه بسياري از ما در ابتدا با نام و كاربردهاي اين دستگاه آشنا نبوده‌ايم و شايد تا پيش از اين نمي‌دانستيم كه دستگاه ايكس ري چه چيزي را نشان مي‌دهد؛ اما اين نكته را نبايد فراموش كنيم كه اين دستگاه كاربردهاي بسيار گسترده‌اي در زندگي ما دارد، براي مثال در فرودگاه از گيت بازرسي ايكس ري براي بازرسي محتواي داخلي چمدان‌ها استفاده مي‌شود؛ علاوه بر اين، دستگاه‌هاي ايكس ري در مكان‌هاي مختلفي مورد استفاده قرار خواهند گرفت كه در ادامه در مورد آن‌ها صحبت خواهيم كرد؛ همچنين در اين مقاله درباره مضرات دستگاه ايكس ري براي انسان نيز توضيح خواهيم داد.
دستگاه كنترل بازرسي ايكس ري چيست؟
در ابتدا لازم است تا به معرفي دستگاه ايكس ري بپردازيم. بازرسي خودكار اشعه ايكس در حقيقت مبتني بر بازرسي نوري خودكار است كه در آن به جاي استفاده از نور مرئي از اشعه‌ي ايكس استفاده مي‌شود. به كمك اشعه ايكس مي‌توان، عناصري كه به طور معمول قابل رويت نيستند را در معرض ديد قرار داد كه به اين ترتيب عمل بازرسي به درستي انجام مي‌شود. استفاده از اشعه ايكس خودكار، امروزه در صنايع مختلف براي رسيدن به دو هدف انجام مي‌پذيرد:
اولين هدف آن بهينه سازي فرآيندها و دومين هدف آن تشخيص ناهنجاري‌ها است كه عموماً در كارخانه‌ها به منظور عيب يابي مورد استفاده قرار مي‌گيرد. از آنجايي كه عبور مواد غذايي از دستگاه ايكس ري مشكلي براي آن‌ها ايجاد نمي‌كند؛ استفاده از اين دستگاه در كارخانه‌ها هيچ مانعي نخواهد داشت؛ همچنين از دستگاه ايكس ري مواد مخدر براي تشخيص و پيشگيري از عبور مواد مخدر از گيت فرودگاه نيز استفاده مي‌شود، به همين منظور در فرودگاه‌ها به اين دستگاه، دستگاه بازرسي چمدان نيز گفته مي‌شود.
اگر بخواهيم تعريف ساده‌تري از دستگاه كنترل بازرسي ايكس ري يا همان اشعه ايكس ارائه دهيم، بايد عنوان كنيم كه اين دستگاه در حقيقت شبيه يك تونل است كه اجسام از داخل آن عبور كرده و بدين ترتيب عناصر عبوري را رديابي مي‌كند، براي مثال در اجلاس‌هاي مهم و كنفرانس‌ها از اين دستگاه براي كنترل عبور و مرور افراد و همچنين بررسي اشيا مشكوك استفاده مي‌شود. اين دستگاه كاملاً بي‌خطر بوده و از اين جهت همواره مورد توجه قرار گرفته است.
اجزا به كار رفته در ساخت دستگاه بازرسي ايكس ري
اولين و مهم‌ترين قسمت به كار برده شده در ساخت دستگاه كنترل بازرسي، تونل مخصوص و همچنين نقاله‌هاي مخصوص در زير آن است. به اين ترتيب كه جسم مورد نظر روي نقاله قرار گرفته و پس از گذر از قسمت ايكس ري در مسير در نظر گرفته شده وارد مي‌شود. قسمت بعدي در ساخت اين نوع از دستگاه‌ها قسمت ژنراتور ايكس ري ناميده مي‌شود. در اين قسمت اشعه ايكس به جسم تابانده مي‌شود. اين كار از طريق لامپ‌هاي مخصوص ايكس ري با قدرت تابش‌هاي متفاوت انجام مي‌پذيرد. سنسورهاي آشكارساز و سنسورهاي نوري از ديگر بخش‌هاي تشكيل دهنده دستگاه‌هاي بازرسي هستند كه هر يك وظيفه خاصي را انجام مي‌دهند.
سنسورهاي آشكارساز در حقيقت انرژي تابشي اشعه ايكس را به انرژي الكتريكي تبديل مي‌كنند. سنسورهاي نوري (كه با استفاده از اشعه مادون قرمز كار مي‌كنند) نيز در قسمت‌هاي ورودي و خروجي تونل نصب مي‌شوند و وارد شدن جسم را اطلاع مي‌دهند. اين كار براي تابش به موقع اشعه ايكس انجام مي‌شود. در اين سيستم همچنين لازم است تا قسمتي براي مانيتور كردن تصاوير دريافتي وجود داشته باشد تا اپراتور از طريق آن بتواند اجسام را بررسي نمايد. معمولا تصاوير دريافت شده مي‌توانند اطلاعاتي در رابطه با شكل اشيا، محل استقرار آن‌ها و همچنين جنس آن‌ها ارائه دهند و از اين طريق به تشخيص موارد مورد نظر كمك كنند.
قسمت‌هاي مختلف دستگاه ايكس ري
اگر بخواهيم دقيق‌تر در رابطه با بخش‌هاي مهم دستگاه بازرسي x-ray صحبت كنيم مي‌‌توانيم به موارد زير اشاره كنيم:
تونل و نوار نقاله دستگاه
اين همان بخشي است كه هر نوع كيف، چمدان، بار، كالا و... را براي تصويربرداري در آن قرار مي‌دهند. البته در دستگاه‌هاي بزرگ كه براي بارهاي سنگين استفاده مي‌شود، به جاي نوار نقاله از نوعي غلتك مخصوص بهره مي‌گيرند، تا تحمل وزن‌هاي بالا را داشته باشند.
ژنراتور دستگاه ايكس ري
اصولا و در استانداردترين حالت ممكن اشعه را به سمت بالا با زاويه 90 درجه به داخل تونل دستگاه كنترل بازرسي ايكس ري مي‌تاباند. اين ژنراتورها از لامپ‌هايي با قدرت 140 تا 160 و يا حتي 180 كيلو واتي برخوردارند. البته در دستگاه‌هاي بزرگتر ولتاژهاي لامپ مورد استفاده 320 كيلو وات مي باشد.
سنسورهاي آشكارساز
سنسورهاي آشكارساز همان حسگرهاي نشان‌دهنده هستند، كه از چندين ديود حسگر براي اندازه‌گيري سطح‌هاي پايين و بالاي انرژي ساخته شده‌اند. اين ديودها همان طور كه مي دانيد به شكل L مي باشند و به منظور محاسبه ميزان انرژي عبور شده از اشيا در داخل تونل بكار برده مي‌شوند.
سنسورهاي نوري
سنسورهاي نوري جز حسگرهايي هستند كه با امواج مادون قرمز فعاليت مي كنند و در بخش هاي ورودي و خروجي تونل تعبيه مي شوند، تا به محض وارد شدن هر جسمي به درون تونل، با قطع نمودن شعاع نوري بين فرستنده و گيرنده، سيگنالي به قسمت كنترل بفرستد تا اشعه ايكس به جسم تابيده شود و تصوير آن در مانتيتور دستگاه نمايان شود.
دستگاه ايكس ري چه چيزي را نشان مي‌دهد؟
دستگاه كنترل بازرسي ايكس ري توانايي تشخيص مواد مخدري مانند كوكائين، هروئين و... را نيز دارد. اين مواد از نظر رنگي در دسته مواد ارگانيك قرار مي‌گيرند و به وسيله دستگاه‌هايي با دو سطح انرژي تشخيص داده مي‌شوند.
اشياي موجود در چمدان يا بسته‌ها، جنس‌هاي مختلفي دارند، بنابراين هر كدام تصاوير مخصوصي در دستگاه نشان خواهند داد. تغيير جنس موادي كه در كنار هم قرار گرفته‌اند، باعث ايجاد مرزهايي مي‌شود كه اپراتور به راحتي مي‌تواند آن‌ها را تشخيص دهد و شكل آن‌ها را حدس بزند. مطمئنا همراه داشتن برخي از ابزارها ممنوع است، پس نگهبان به محض ديدن تصوير مشكوك متوجه مي‌شود و اقدام به بررسي دقيق چمدان شما مي‌كند.
در تصاوير به دست آمده از تجهيزات بازرسي ايكس ري مواد موجود در طبيعت به سه گروه زير تقسيم مي‌شوند:
1- مواد سبك
يعني همه عنصرهايي كه عدد اتمي زير ده دارند. اين مواد اشعه ايكس را كمتر جذب مي‌كنند يا به زباني ساده اشعه به آساني در آن ها نفوذ مي‌كند. در واقع اين عناصر، مواد آلي مي‌باشند و در سيستم ارزيابي تصوير HI – MAT نارنجي رنگ هستند.
2- مواد نيمه سنگين
يعني همه عنصرهايي كه عدد اتمي بين يازده تا هجده دارند. اين مواد داراي جذب نسبتا متوسطي هستند. شيشه و آلومينيوم در اين گروه قرار مي‌گيرند و در دستگاه بازرسي x-ray به رنگ سبز نمايان مي‌شوند.
3- مواد سنگين
اين دسته عنصرهايي با عدد اتمي بيشتر از هجده را در بر مي‌گيرد. عناصر اين گروه اكثرا فلز هستند، كه در دستگاه كنترل بازرسي ايكس ري به رنگ آبي ديده مي‌شوند. ميزان نفوذ اشعه در اين مواد به ضخامت و جنس آن بستگي دارد.
10 نكته مهم در انتخاب دستگاه بازرسي ايكس ري
در انتخاب دستگاه ايكس ري همواره بايد نكات متعددي در نظر گرفته شود. توجه به هر يك از اين نكات در هنگام انتخاب اين دستگاه سبب مي‌شود تا افراد بتوانند سيستمي دقيقا مطابق با نياز خود تهيه كنند.
1- كيفيت تصوير دوربين ايكس ري
اولين فاكتور در انتخاب يك دستگاه، در نظر گرفتن كيفيت تصويري است كه دوربين ايكس ري ارائه مي‌دهد، به طور مثال همه‌ي ما در هنگام خريد يك دوربين ابتدا به پيكسل‌هاي آن و كيفيت تصويري كه مي‌تواند ارائه كند توجه مي‌كنيم. اين مسئله در رابطه با دستگاه ايكس ري نيز صدق مي‌كند؛ اما فاكتورهاي تاثيرگذار بر كيفيت تصوير در اين دستگاه‌ها متفاوت خواهند بود. مواردي كه مي‌توانند در اين دستگاه‌ها كيفيت تصوير را تحت تأثير قرار دهند شامل قدرت، ولتاژ، اندازه نقطه، وضوح آشكارساز، مجاورت منبع اشعه ايكس به مورد و ميدان ديد است كه بايد به آن‌ها توجه كرد.
2- محور ابعادي دستگاه
يكي ديگر از عوامل مهم در انتخاب دستگاه‌هاي ايكس ري تعداد ابعاد آن است. به طور كلي از نظر ابعاد، سه نوع دستگاه 2D، 2.5D و 3D وجود دارد. مدل 2D، يك نماي مستقيم از بالا به پايين را فراهم مي‌كند. 2.5D امكان نماهاي بالا به پايين و كج يا زاويه دار را امكان پذير مي‌كند و مدل‌هاي سه بعدي كه امكان ديدن هر سه نما از تصوير را فراهم خواهد كرد.
3- سهولت در استفاده
دستگاه‌هاي ايكس ري هر چه ساده‌تر طراحي شوند، كار اپراتور را راحت‌تر مي‌كنند و به نوعي باعث صرفه جويي در زمان نيز خواهند شد. در برخي مدل‌ها امكاناتي وجود دارد كه تفسير تصوير را كمي آسان‌تر مي‌كند؛ به عنوان مثال با استفاده از رنگ‌ها مي‌توان تفسير برخي از داده‌ها را ساده‌تر كرد.
4- نوع دستگاه ايكس ري
دستگاه‌هاي ايكس ري در انواع مختلف توليد مي‌شوند و اين نوع كاربري ماست كه تعيين مي‌كند چه نوع دستگاهي را انتخاب كنيم. به طور مثال برخي براي بررسي بسته يا چمدان و برخي براي بررسي اتومبيل يا كاميون‌هاي باربري ساخته مي‌شوند كه اصطلاحا به اين دستگاه‌ها، دستگاه ايكس ري كاميوني گفته مي‌شود، تا بررسي كند كه در بين بار كاميون در مرز كشورها، موادمخدر يا انسان براي قاچاق وجود دارد يا خير؟ اگر در بين بار، مواردي كه گفته شد، وجود داشته باشد دستگاه ايكس ري كاميوني نمايش مي‌دهد و از ورود يا خروج كاميون جلوگيري مي‌شود.
5- نگهداري
نحوه نگهداري از هر يك از دستگاه‌هاي ايكس ري طبيعتاً با هم متفاوت است و لازم است تا اين كار تحت نظر متخصصين انجام پذيرد و هر چند مدت يك‌بار از اين نظر بررسي و سرويس شود.
6- قسمت‌هاي سخت افزاري دستگاه
دستگاه‌هاي ايكس ري كه توسط كمپاني‌هاي مختلف توليد مي‌شوند، از نظر سخت افزاري و قطعات به كار برده شده در آن‌ها نيز متفاوت‌اند و بنابراين در هنگام انتخاب حتماً مي‌بايست به اين نكته در مورد آن‌ها توجه شود. شركت تايگر نمايندگي رسمي شركت ZKTeco در ايران، با بهره‌گيري از قطعات و سخت‌افزارهاي با كيفيت بالا، بهترين دستگاه هاي ايكس ري را به مشتريان عزيز تحويل مي‌دهد.
7- قسمت‌هاي نرم افزاري دستگاه
نرم افزارهاي سيستم از پارامترهاي اساسي در انتخاب يك سيستم ايكس ري هستند. براي دستگاه‌هاي ايكس ري دو مدل نرم افزار كاربردي و نرم افزار اصلي سيستم در نظر گرفته شده است كه هر يك داراي انواع خاصي هستند و بر حسب نياز مي‌توان آن‌ها را انتخاب كرد.
8- سياست‌هاي كنترل تردد
براي هر نمونه از دستگاه‌هاي ايكس ري ممكن است سياست‌هاي متفاوتي براي كنترل تردد در نظر گرفته شود. بايد بررسي شود كه دستگاه ايكس ري مورد استفاده در سازمان شما چه نوع كاربري‌هاي دارد.
9- درصد ميزان امنيت مورد نظر
اين عامل به شدت وابسته به نوع و محل كاربرد دستگاه است. اگر شما مي‌خواهيد سازمان از امنيت بالايي برخوردار باشد بايد دستگاهي انتخاب كنيد كه دقت بالايي داشته باشد.
10- ساير امكانات جانبي ارائه شده توسط سازنده
مواردي مانند گارانتي، خدمات پس از فروش و... نيز از ديگر عواملي است كه انتخاب يك دستگاه كنترل بازرسي ايكس ري را مهم مي‌كند.
قيمت دستگاه بازرسي ايكس ري
قيمت دستگاه بازرسي ايكس ري به عوامل مختلفي بستگي دارد، كه شما عزيزان مي‌توانيد براي كسب اطلاعات بيشتر از گيت ايكس ري و قيمت گيت ايكس ري دستي با شماره 02141526000 تماس حاصل نماييد و از متخصصان فروش شركت تايگرتكو مشاوره رايگان دريافت كنيد.
آيا در دستگاه بازرسي ايكس ري احتمال خطا وجود دارد؟
در زمان استفاده از اين دستگاه‌ها از دو بخش ماشين و انسان بهره گرفته مي‌شود. اشتباه و خطا بيشتر اوقات در بخش انساني رخ مي‌دهد، زيرا اپراتور ممكن است به دلايلي نظير خستگي، ازدحام جمعيت و... تشخيص درستي از اشيا ندهد و يا برخي تصاوير موجود در چمدان‌ها را ناديده بگيرد. به منظور جلوگيري از اين خطاها بهتر است افراد فعال را براي اين كار استخدام كنيد و ساعت كاري مناسبي براي آن‌ها در نظر بگيريد تا از امنيت سازمان خود آسوده خاطر باشيد.
البته در دستگاه‌هاي قديمي امكان خطاي ماشيني هميشه وجود دارد، به همين دليل است اماكن مختلفي كه در آن‌ها امنيت اهميت بالايي دارد، سعي مي‌كنند از جديدترين و به روزترين تجهيزات بازرسي ايكس ري استفاده كنند، تا درصد خطا را به صفر برسانند و همواره امنيت محل مورد نظر را تامين كنند.
منبع:
https://tigerteco.com/inspection-xray
https://tigerteco.com/inspection
راهنماي جامع براي شناخت انواع ريدر كنترل دسترسي